Yeteneklerini Geliştir Ezgi Pür

İster bir konunun uzmanıyla görüşüyor olun, ister bir rapordan önemli bulgular sunuyor olun, üçüncü taraf kaynaklar ekstra olarak işinize yarayabilir. Bununla birlikte, dış kaynakları yazınıza dahil etmek ile kaynağın fikirlerini veya sözlerini kendinize aitmiş gibi yanlış tanıtmak arasında fark vardır. Bunun ayrımını iyi yapabilmek ve bilmek gerekir.

Bu yazımızda da sizlere bu ayrımın nasıl yapılacağı konusunda fikir sahibi olmanızı sağlayacağız.

İntihal nedir?

İntihal, başka birinin yazısını, sohbetini ve hatta fikrini alıp kendi fikrinmiş gibi başkalarına aktarma eylemidir. Bu web sayfalarından, kitaplardan, röportajlardan, makalelerden gelen bilgileri içerir. İntihal, başka birinin yazısını veya konuşmasını alma eylemidir. Ana nokta, başka birinin sözlerini veya fikirlerini kendi çalışmanıza dahil ettiğinizde, onlara kredi vermeniz ve orijinal kaynak konusunda bilgi vermeniz yeterlidir. Başka birinin sözlerini veya fikirlerini uygun şekilde alıntılamak, herhangi bir yorum yaptığınızda, özetlediğinizde ya da oradan deyimler, cümleler aldığınızda makalenizdeki bilgilerin kaynağını belirtmeniz gerekir.

İntihal; akademik camiada bir tür hırsızlık, dürüstlüğün ihlali olarak kabul edilir. Ancak ceza riskinin ötesinde, intihalden kaçınmak için acil ahlaki ve entelektüel nedenler var. Akademik bir kitle için yazdığınızda, devam eden bir sohbete katılıyorsunuz. İntihal yaptığınızda, kendinizi olmadığınız biri gibi tanıtarak bu sohbete yanlış gerekçelerle katılırsınız.

Yazılı çalışmanızda veri, görüş, soru veya belirli bir dil gibi başkalarından ödünç aldığınız yerleri her zaman açıkça belirtmelisiniz. Bu yükümlülük, kaynakların yayınlanmış veya yayınlanmamış olması basılı veya internet ortamında bulunmasına bağlıdır.

İntihal ne demek?

İntihal fiili, bir başkasının fikirlerini veya sözlerini çalmak ve kendine aitmiş gibi aktarmak, kaynağı belirtmeden kullanmak anlamına gelmektedir. Bu tanıma çalmak kelimesinin dahil edilmesi, bir başkasının fikirlerinin veya kelimelerinin kaynak gösterilmeden kasıtlı olarak kullanıldığı durumları içerir. Dikkatsizlik nedeniyle yanlışlıkla başka birinin fikirlerini veya sözlerini uygun alıntı yapmadan kullanmak bile bu tanımın kapsamına girmektedir. Çünkü çalışmanız bir başkasının eserini kendi eserinizmiş gibi göstermeye çalışır.

İntihalin önüne nasıl geçilir?

İntihalden ve akademik sahtekarlığın doğasında var olan sonuçlardan kaçınmanın birçok yolu vardır. İntihalden uzak durmanıza yardımcı olacak beş önemli maddeyi aşağıda sizlerle paylaşıyoruz:

• Not alma becerinizi geliştirin.

Not alırken, birçok öğrenci bir kelimeyi değiştirmeden bir metindeki fikirleri not alır. Notlarınıza kendi düşüncelerinizi yazmak için elinizden gelenin en iyisini yapın veya notlarınız daha önce yazılanları doğrudan kopyalarken tırnak işareti kullanmalısınız. Notlarınıza sayfa numaralarını eklemek yardımcı olabilir. Böylece, okuduklarınızı gözden geçirebilir ve bu materyali bir makalede kullanmayı planlıyorsanız, uygun şekilde alıntı yapabilirsiniz.

• Konunuzu iyice araştırın.

Genellikle verilen konuyu iyi bilmeden oturup bir şeyler yaratma hatasına düşeriz. Adımları atlamayın, yazmaya başlamadan önce araştırmanızı yapın, kapsamlı notlar alın ve fikirlerinizi iyice sentezleyin. Bir konu hakkında daha fazla şey öğrendikçe, materyal konusunda daha esnek hale gelecek ve sahip olduğunuz sınırlı bilgi ne olursa olsun kendinizi daha az zincirlenmiş hissedeceksiniz.

• Doğru ifade kullanmayı öğrenin.

Bir kavramı anladığınızda, onu kendi kelimeleriniz ile açıklayabilmeniz gerekmektedir. Bu oluşturduğunuz eşsiz açıklamanızı uygun bir alıntı ile birlikte açıklayabilirsiniz. Fakat bu alıntıyı yaparken atıfta bulunmazsanız, intihal yapmış olursunuz.

• Atıf yapmayı öğrenin.

Yaptığınız çalışmalardaki makalelerinizde hangi stili kullanmanız gerektiğini iyi bilin ve kaynaklarınızı doğru şekilde nasıl ilişkilendireceğinizi öğrenin.

• Emin değilseniz sorun.

Doğru ifade edip etmediğinizden veya atıfta bulunmanız gerekip gerekmediğinden emin değilseniz tecrübeli birinden destek alabilirsiniz.

İntihal kapsamına neler girer?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, intihal; kopyalama, yani başka birinin fikirlerini size aitmiş gibi kullanmak, anlamına gelmektedir. Aşağıda belirttiğimiz durumlar intihal kapsamına girmektedir:

• İfade edilen veya yazılan fikirlerin size ait olmadığını açıkça belirtmeden ve kaynak belirtmeden doğrudan başka bir kişinin dilinden, verilerinden veya resimlerinden alıntı yapmak kapsamına girmektedir.
• Başkalarının eleştirel çalışmalarını gerekli onay olmadan başka sözcüklerle ifade etmek, bazı sözcükleri veya sözcüklerin sırasını değiştirseniz bile, bir başkasının orijinal fikirlerini kullanıyorsanız ve bunları gerektiği gibi kabul etmiyorsanız bu yine intihaldir.
• Çalışmanın kimin yaptığını açıkça belirtmeden, kendi raporunuzun veya tezinizin bir parçası olarak başka birinin çalışmasını sunmak.
• Yaratıcısına atıfta bulunmadan başka birinden alınan fikirleri kullanmak.

Bunların yanında intihal, her tür kaynak ve tüm medya ile ilgili olarak gerçekleşebilir. Sadece metin değil, aynı zamanda illüstrasyonlar, müzikal alıntılar, bilgisayar kodu gibi öğelerde girebilir. Kitaplardan ve dergilerden yayınlanan metinler değil, aynı zamanda web sitelerinden indirilen ya da diğer medyalardan alınan metinlerde girmektedir.

İntihal türleri nelerdir?

İntihalin farklı türleri vardır. Hepsi akademik olarak dürüstlüğün ciddi ihlalleridir. Sizlere aşağıda en yaygın olan türleri tanımladık:

• Doğrudan İntihal

Doğrudan intihal, başka birinin çalışmasının bir bölümünün alıntı yapılmadan ve tırnak işaretleri olmadan kelimesi kelimesine aktarılmasıdır. Başka birinin çalışmasının kasıtlı olarak çalınması etik dışıdır. Akademik olarak dürüst değildir ve çeşitli disiplin cezalarına neden olur.

• Kendi Kendine İntihal

Kendi kendine intihal, bir öğrenci ilgili tüm prosedürlerin izni olmadan kendi önceki çalışmasını sunduğunda veya önceki çalışmaların parçalarını karıştırdığında ortaya çıkar. Örnek olarak; lisede yazdığınız bir makalenin bir bölümünü bir üniversitenin dersinde verilen bir ödeve dahil etmek kabul edilemez. Bunun yanında, aynı çalışmayı önceden izin almadan farklı iki veya daha fazla profesöre ödev olarak sunulması da kendi kedine intihale girer.

• Mozaik İntihal

Mozaik intihal, bir öğrencinin bir kaynaktan cümleleri tırnak işaretleri kullanmadan ödünç alması veya orijinalin aynı genel yapısını ve anlamını koruyarak yazarın kullandığı kelimelerin eş anlamlılarını kullanması durumunda ortaya çıkar. Bazen düzeltme yazısı olarak adlandırılan bu tür bir başka deyişle, kasıtlı olsun ya da olmasın akademik olarak dürüst olmayan kaynağını dipnot olarak belirtmiş olsanız bile cezalandırılabilir.

• Kazara İntihal

Kazara intihal, bir kişi kaynak göstermeyi ihmal ettiğinde veya kaynaklarını yanlış alıntıladığında ya da istemeden benzer kelimeler, kelime grupları veya herhangi bir atıfta bulunmadan cümle yapısı kullanarak bir kaynağın başka bir ifadesini kullandığında ortaya çıkar. Öğrenciler araştırma yaparken kaynak göstermeyi ve dikkatli doğru not almayı öğrenmelidir. Kazara yapılan intihal vakaları, diğer intihaller kadar ciddiye alınır ve diğer intihal türleri ile aynı sonuçlara tabidir.

İntihal kontrolü nasıl yapılır?

Bazı durumlarda intihal, birinin çalışmasını kasıtlı olarak çalmayı içerir. Ancak daha sık olarak dikkatsizlik veya unutkanlık yoluyla kazara olur. Akademik bir makale yazdığınızda, başkalarının çalışmalarını temel alır, bilgi ve kanıt için çeşitli güvenilir kaynakları kullanırsınız. İntihalden kaçınmak için bu kaynakları metninize doğru bir şekilde dahil etmeniz gerekir.

İntihal yazma sürecinin çeşitli aşamalarında sorun haline gelebilir. Araştırmanızda başvurduğunuz kaynakların kaydını tutmak, kaynaklarınızda alıntı yapmak, metin içi bir alıntıda ve referans listenizde orijinal yazara atıfta bulunmak ve en önemlisi de göndermeden önce bir intihal denetleyicisi kullanmak önemlidir. Çoğu yazar olası intihalleri tespit etmek için intihal denetleyicileri kullanır. İntihal denetleyicileri, belgenizi tarayarak onu web sayfaları ve yayınlardan oluşan bir veri tabanıyla karşılaştırarak diğer metinlere benzer görünen bölümleri vurgulayarak çalışır.

Makalelerinizi göndermeden önce bir intihal denetleyicisi kullanmayı düşünmelisiniz. İntihal denetleyicileri arasında doğruluk ve güvenlik açısından farklılıklar vardır. Bunun için kullanacağınız denetleyiciyi iyi seçmelisiniz. Bu nedenle; Plagirism Detector, Turnitin, Grammarly gibi web sitelerini kullanmanızı öneririz.

Bu bahsettiğimiz denetleyiciler metinlerinizi tarayabilse de odak noktanız nihai sonuç olmalıdır. Raporlarınızın gerekli tüm ayrıntıları içerip içermediğini anlamak önemlidir. Daha da önemlisi intihal tespitinin doğruluğu ve uygunluğu sizin önceliğiniz olmalıdır.

İntihal raporu nedir?

İntihal raporları nerden ve neden intihal yapıldığını açıkça gösterir. Böylece gönderilen belgelerdeki intihal içeriği vurgulanır ve tespit edilen tüm kaynaklar işaretlenir. Ayrıca, gönderilen belgelerde bulunan hatalar analiz edilerek raporda işaretlenir. Makalenizi taramak için gerekli metni denetleme yapacağınız web sitesindeki ana kutuya kopyalamanız ya da belgeyi direkt olarak yüklemeniz gerekir.

İntihal tespiti için yukarıdaki ilk adımları tamamladıktan sonra intihal raporunun hazırlanma zamanı gelmiş olur. Yani, gerekli metni intihal tespit kutusuna zaten yapıştırdınız ya da sistemimize bir dosya yüklediniz. İntihal olup olmadığının mümkün olduğunca etkili bir şekilde kontrol edilmesi için gerekli tüm seçenekleri işaretlediğinizi ve gereksiz olanların işaretini kaldırdığınızı umuyoruz. Daha sonrasında tespit süreci başlar. Çalışmanızın uzunluğuna bağlı olarak birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürmektedir. Ayrıca, önceden taranan sayfalar daha da hızlı kontrol edilir. Raporunuzu aldıktan sonra muhtemelen bulunan intihal puanının anlamı ile ilgilenmelisiniz.

Tüm raporlar, intihal kontrolü için metninizi yüklediğiniz tarihi, saati, tam kelime sayısını ve benzerlik yüzdesini gösterir. Makaleniz intihal içermiyor ise yüzdeyi %0 olarak görürsünüz. Bununla birlikte, hiçbir kelime ya da cümle özel renkler ile vurgulanmaz. Buna karşılık küçük bir intihal tespit edilmiş olsa bile benzerlik raporunun olası herhangi bir renginde vurgulanabilir. Ancak orijinal sayılabilecek farklı bir kaynakta bulunan benzer cümleyi gösterebilir. Kelimesi kelimesine intihal edilen bu cümle, olası en yüksek intihal seviyesini gösteren kırmızı renkte vurgulanmış olacaktır. Metinlerinizin yeşil renkte vurgulandığını görürseniz, cümlelerinizi belirli kaynakta bulunanlarla karşılaştırarak %15, sarı renkte vurgulanmışsa %30-%50’sinin bulunan kaynaktan alındığı anlamına gelir. Kırmızı ise belirli bir cümledeki benzerliklerin %75’inden başlayan en yüksek intihal yüzdesini belirtir.

İntihal Örneği

İntihali örneklemek gerekirse, şunları sıralayabiliriz:

• Başkasının işini kendinmiş gibi teslim etmek.
• Bir kaynaktan, o kaynağı belirtmeden büyük metin parçalarını kopyalamak.
• Birden fazla kaynaktan alıntı yapmak, bunları bir araya getirmek ve eseri kendi eserinizmiş gibi sunmak.
• Başka birin para karşılığında makale yazdırmak ve bunu kendi eseriniz gibi teslim etmek.
• Bir kaynaktan doğrudan alıntı yapmak, o kaynağa atıfta bulunmak, ancak kopyalanan metnin etrafına tırnak işareti koymamak.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.