Yeteneklerini Geliştir Ezgi Pür

Dışarıdan edinilen fikirler ve bilgiler bir ders kitabının konusu için bir argüman temeli oluşturan kanıtlar sağlamaktadır. Güçlü bir ders kitabı, açık bilgilerden oluşan bir kitap yazarından kaynaklanmayan bilgi ve fikirlerin nereden geldiğini okuyucuya göstererek bu kaynaklara uygun bir şekilde atıfta bulunacaktır. Bu, alıntılar ve atıf ifadeleri yoluyla hem kısıtlı hem de açık çalışmalar için yapılmalıdır. Bunu, bir akademisyenin diğer kaynaklardan gelen bilgilere nasıl saygı duyduğunu ve paylaştığını öğrencilerine örneklerle göstermek için bir fırsat olarak kullandığını görebiliriz. 

Alıntı ve atıf aynı özellikleri paylaşsalar da farklı roller sergilemektedir ve farklı yerlerde görünürler. Bu içerikte alıntı ve atıfın ne olduğunu, önemini, benzerlikleri ve farklılarını paylaşmış olacağız.

Alıntı nedir?

Yaptığın araştırmalarda başka bir kişinin fikrini kullandığında, okuyucuların onu kimin oluşturduğunu öğrenmelerini sağlamak için o fikrin yanına kısa bir not eklemeliyiz. Bu ekleyecek olduğumuz kısa nota metin içi alıntı denilmektedir.
Alıntı bir kaynağın nereden geldiğini ve yazarın kim olduğunu belirtmek için kullanılan, bilim insanları arasında yaygın olup, uzun süredir devam eden bir uygulamadır. Alıntı genellikle sınırlı haklara sahiptir veya bir başka deyişle “tüm hakları saklıdır” olan telif hakkıyla korunan eserler için kullanılabilir. Yani geniş izinlerin verilemediği işlerde kullanılır.

Kısacası alıntı, okuyuculara çalışmalardaki belirli materyallerin başka bir kaynaktan geldiğini söyleme biçimidir. Bununla birlikte okuyuculara; yazar hakkında bilgi, işin başlığı, kaynak kopyasını yayınlayan şirketin adı ve yeri, kopyanın yayınlandığı tarih, ödünç alınan materyalin sayfa numaralı gibi sayabileceğimiz, o kaynağı tekrar bulabilmemiz için gerekli olan bilgileri verir.

Kaynaklarda alıntı kullanarak orijinal yazara itibar vermek, başkalarının çalışmalarını intihal etmeden kullanmanın tek yoludur diyebilmekteyiz.

Atıf nedir?

Atıf, açık telif hakkı lisansıyla yayınlanan bir kaynak veya metin kullanırken temel koşul olmuştur. Bu yasal gereklilik kullanıcıların eserin yaratıcısına atfetmeleri gerektiğini belirtir (Bkz. Telif Hakkı ve Açık Lisanslar). Atıfın amacı aslında alıntıya benzemektedir. En iyi çalışma, ifadenin çalışmanın başlığını, yaratıcının adını ve lisans türünü (her birine bağlantılar ile birlikte) içermesi gerektiğini söylemektedir. Başka bir eğitim kaynağından metin kullanırken, atıfını net yapmalı ve ders kitabının hangi bölümünün bu bilgiyi içerdiğini belirtmelisin.

Alıntı ile atıf arasındaki farklar nelerdir?

Alıntı ve atıf farklı amaçlara hizmet etmektedir. Alıntı ve atıf arasındaki farklar şunlardır:

• Atıf, akademik dürüstlüğün bir parçası olarak bir meslektaşa, çalışmaları için kredi vermek amacıyla akademi nedenlerle kullanırlar. Bununla beraber yasal sebeplerle de kullanılmaktadır. Açık bir esere atıfta bulunmak, eserin asıl yaratıcısına itibar etmeni gerektiren açık telif hakkı lisansının yasal gerekliliğini yerine getirmektedir.
• Alıntı, telif hakkı sahibinin, kopyanın haklarını genel halk ile paylaşmadığı kısıtlı sayılan eserler için kullanılır. Atıfın kullanıldığı durumlarda bunun tersi geçerli olmaktadır.
• Atıf, başka birinin çalışmalarına atıfta bulunmak, intihal ve telif hakkı ihlalinden kaçınmak isteyen bir yazarın yasal olarak korunmasını sağlamaktadır. Açık bir çalışmanın yazarı, başkalarının çalışmalarını kullanması için gelişmiş izin vermiştir. Kısıtlı olan bir esere atıf yapılırken, atıf yapılan miktara dikkat edilmelidir. Hem doğrudan alıntılara hem de başka sözcüklere izin verilir. Açık bir çalışmanın tamamı herhangi bir sınırlama olmaksızın kullanılabilir. İşte, atıf bu çalışmanın yazarına kredi verebilmek için kullanılmaktadır.
• Kısıtlanmış bir eseri değiştirmeye en fazla yakın olanı, orijinal yazarın fikirlerini ve bu fikirlerin ifadesini yorumlamaktadır. Oysa açık bir çalışmanın yazarı, çalışmalarında kullanmak ve değiştirebilmek için gelişmiş izin vermiştir. Metin içerisinde bir açıklama veya alıntıya atıfta bulunacağını (Örnek vermek gerekirse, metin içi alıntı veya dipnot ile diyebiliriz) ve bir referans listesinde, alıntı yapılan bir çalışmada, tam referansın nasıl ve nerede sağlanacağı dikte edilmektedir.

Atıf;

• Akademik ve yasal amaçlar.
• Kopyanın hakları, telif hakkı sahibi tarafından genel halk ile paylaşılmaz.
• Başka bir yazarın kısıtlı bir çalışmasına atıfta bulunmak isteyen bir yazarı korur.
• Kısıtlı olan bir çalışmanın, sınırlı bir bölümünü alıntılamak veya başka sözlüklerle ifade etmek için kullanılır.
• Başka sözcükler ile ifade edilir ancak izinsiz değiştirilemez.
• Birçok alıntı stilleri mevcuttur; APA, Chicago, MLA.
• Alıntı yapılan kaynakların bir referans listesi genellikle kitabın sonunda yer alır.

Alıntı;

• Yasal amaçlar.
• Telif hakkı, esere açık telif hakkı lisansı ile işaretlenerek telif hakkı sahibi tarafından genel halk ile paylaşılır.
• Açık bir çalışmanın yazarı, çalışmalarını kullanmak için gelişmiş izinler verir.
• Açıkça lisanslanmış bir çalışmanın tamamını veya bir kısmını alıntılamak için kullanılır.
• Yazar, çalışmayı değiştirmek için izin vermektedir.
• Atıf ifadeleri kaynak ile aynı sayfada bulunmaktadır.

Alıntı ve atıf neden kullanılır?

Kaynaklara atıfta bulunarak orijinal yazara itibar vermek, başkalarının çalışmalarını intihal etmeden kullanmanın tek yoludur. Fakat kaynak göstermenin başka nedenleri de vardır:

• Alıntılar, fikirlerin ve nereden geldikleri hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyen herkes için son derece yararlıdır.
• Tüm kaynaklar iyi veya doğru değildir. Doğru alıntı, başka birinin kötü fikirlerinin suçunu üstlenmekten seni alıkoyacaktır.
• Kaynaklara atıfta bulunmak, fikirlerine dışarıdan destek vererek işini güçlendirir.
• Kaynaklara atıfta bulunmak, yaptığın araştırma miktarını gösterecektir.

Makalede atıf nasıl yapılır?

Alıntıların nasıl seçileceği, bir makale paragrafı oluşturmayı öğrenmenin bir parçasıdır. Ancak alıntılara nasıl bir sorumluluk yükleneceği, atıfları anlamanın bir parçası olmuştur.

Tez yazarken veya bilimsel bir çalışma için yazacak olduğun makalede en önemli olan soru “Atıf nasıl yapılır?” sorusudur. İşte yöntemleri:

1. Sayfa numarası ile atıf yapmak

Eğer atıf yapılarak ifade edilmiş olan cümle içinde eserin sahibinin ismi yer alıyorsa sadece sayfa numarası verilmesi yeterli olacaktır.

2. Sayfa numarası vermeden atıf yapmak

Eğer eserin sahibinin ismi yazılan metin içerisinde yer alıyor ve herhangi bir sayfa içinde gönderme yapılmayacak ise eserin tarihi eser sahibinin isminin yanında yazılıp atıf yapılır.

3. Yazar ve sayfa numarası vererek atıf yapmak

Eserin sahibinin ismi göndermenin yapılmış olduğu metinde yer almıyor ise parantez içinde sayfa numarası ile birlikte yazar ismine de yer verilmelidir.

4. Yazarın aynı tarihli birden fazla eseri varsa

Atıfın yapılacak olduğu yazarın aynı sene içinde yazmış olduğu birden çok eseri varsa atıf yapılan eserin hangisi olduğunu harfler kullanarak belirtebilir.

5. Birden fazla yazardan atıf yapmak

Yazarların adları ve başka bilgileri parantez içinde, aralarında noktalı virgül ile birlikte yazılmaktadır.

6. Atıfta bulunulan eserin birden fazla yazara ait olması

İlk göndermede tüm adlar parantez içinde yazılmaktadır. Sonrasında aynı eser için yapılan göndermeler ise, ilk ad yazılır sonra “ve diğerleri” diye belirterek yazılarak kullanılır.

7. Kurum veya gruplara atıf yapma

Atıfın yapılmış olduğu eserin bir kuruma veya gruba ait olması dahilinde, ilk gönderme olduğunda kurum isminin açılımı yazılmalıdır.

8. Elektronik kaynaklar

Sayfa numarası söz konusu olduğunda bir farklılık yoktur.

9. Ağ kaynakları

Eğer internet üzerinde bir sayfa için atıf yapılıyor ise URL adresi belirtilerek yapılmalıdır.

Makalede alıntı nasıl yapılır?

Alıntılama yaparken, farklı bir kaynak içerisinde almış olduğumuz bilgileri kendi bilgilerimiz ile birlikte dönüştürerek ifade etmektir. Bunu yaparken önemli olan nokta ise alınan kaynağı burada belirtmiş olmandır.

İşte alıntı yapma yolları:

1. Tezden alıntı yapmak

Alıntı yapılacak olan kısım tırnak içerisinde ya da parantez içerisinde değiştirilmeden aynı şekilde yazılarak yapılır.

2. Kitaptan alıntı yapmak

Öncelikle alıntı yaparken  kitabın yazarının soyadını yazıp virgül koyarak boşluk bırakıp yazarın adını yazıp nokta koymalısın.

3. Dolaylı alıntı yapmak

Bir yazarın düşüncelerinin özet halini, kendi cümlelerin ile birlikte farklı bir metin oluşturarak ifade etmektedir.

4. Doğrudan alıntı yapmak

Bir yazarın yazmış olduğu metinin içerisinden hiçbir şekilde değişiklik yapmadan, doğrudan tırnak içinde verilmesidir.

5. İnternetten alıntı yapmak

Eğer kaynak internet sitesi kaynağı ise süreli yayınlardaki gibi kaynak gösterilerek alıntı yapılır.

6. Blok alıntı yapmak

Eğer yapacağın alıntı dört satırı geçmekte ise bloklama yöntemi kullanılmaktadır.

Tez Yazarken Atıf veya Alıntı Kullanımı

Tez konusu farklı düşüncelerden yararlanmak ve çalışmayı güçlendirmek amacıyla yapılmaktadır.Tez içerisinde farklı araştırma veya çalışmalardan yararlanıldığı zaman alıntı yapıldığını belirtmek zorunludur. Aynı şekilde atıf yapmak da zorunludur. Atıflar içerisinde belirli sayfalar verilerek yazarın düşüncelerinin alıntılanmasında yararlı olacaktır.

Makale Yazarken Atıf ve Alıntı Kullanımı

Aslında tezde de makalede de kullanılan kurallar benzer şekildedir. İkisinin de temel olarak amacı, gönderme yapılacak olan bilginin yazarını ve o bölümü belirtmektir. Makalelerde genellikle kaynakların kısmına göndermeler yapılmaktadır. Burada geliştirilen çalışmalar, daha sonralarda araştırma yapacak olan insanlar için önemli bir kaynak oluşturur.

Alıntı ve Atıf Kullanımının Önemi

Yapmış olduğun çalışmalarda alıntı yaparak çalışmana çeşitlilik ve bir derinlik katmış olursun. Konun ile ilgili olarak başka bilgileri ve araştırmaları çalışmanda yer verdiğinde, çalışmanın anlamlılığı ve anlaşılırlığını daha fazla artırmış olursun. Çalışmanda anlatmış olduğun konunun daha iyi bir şekilde anlaşılması ve daha geniş kapsamlı olarak değinilmeyen yerlerininde devamının belirtilmesinin sağlanması için kullanılmaktadır. Yapmış olduğun alıntılarda kaynak göstererek atıf yapmakta bir o kadar önemli olacaktır. Atıflar, bilim ahlakının gereği olarak bilginin asıl sahibinin kim olduğu hakkında katkısını ve araştırmacının da katkısını önemli derecede ortaya koymaktadır. Çalışmada verilen bilgiyi belgelendirerek çalışmanın denetim edilebilirliğini sağlayarak güvenilirliğini de artırmış olur. Araştırma içerisinde kullanılan kaynaklara olan erişimi doğru ve tutarlı bir şekilde sağlamaktadır.

Eğer çalışman içerisinde alıntı veya atıf yöntemlerini barındırmıyorsan, bu sana ciddi sorunlar beraberinde getirmiş olacaktır. Çünkü bu yöntemleri kullanmayarak başka araştırmacıların yazmış oldukları metinleri, çalışmana onların isimlerini belirtmeden yazarsan, çalışman her an çalıntı damgası yemeye müsait bir durumda olacaktır. Bu gibi durumlarda yaptığın çalışmanın bir önemi kalmamakla birlikte araştırmanın asıl sahibini de zor duruma düşürecektir. Böyle bir durum yaşamamak için atıf ve alıntı yöntemlerini yer vererek çalışmanızı oluşturmanı önermekteyiz.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.