İnsan Kaynakları Büşra Yıldız

İş hayatında birçok yeni kavram ile tanışırsınız. Bu kavramlardan biri de iş rotasyonu olarak karşınıza çıkar. İş rotasyonu, çalışanlar ve işverenler arasında kullanılan iş hayatında yer alan kavramlardan biridir. Özellikle insan kaynakları departmanında karşınıza çıkar.

İngilizce'de ''rotation'' olarak adlandırılan rotasyon kavramı, dilimize “yer değiştirme” olarak geçmiştir. Bu doğrultuda, iş rotasyonu da aynı şirket içinde yer değiştirme olarak ifade edilebilir.

İş rotasyonu kavramıyla yeni karşılaşmış veya iş rotasyonuna dair merak ettikleriniz olabilir. Bu yazımızda iş rotasyonunun tanımı, iş rotasyonunun amacı, iş rotasyonun nasıl yapıldığının yanı sıra olumlu ve olumsuz yanlarını ele alacağız.

İş rotasyonu nedir?

İş rotasyonu, çalışanların becerilerini, farklı rollerde çalışma yeteneklerini ve deneyimlerini zenginleştiren farklı iş rollerinde hareket etmeleridir. Ayrıca iş rotasyonu, bir çalışanın bir şirketin tüm dikey işlerine aşina olmasını sağlamak amacıyla bir işten diğerine kaydırılması için kullanılan faydalı bir İK stratejisi olarak tanımlanmaktadır. İş rotasyonunun amacı, çalışanların iş deneyimlerini geliştirmek, onları çapraz eğitime tabi tutmak ve iş tatminlerini artırmaktır.

İş rotasyonu nasıl yapılır?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi iş rotasyonu, çalışanların farklı departman ve pozisyonlarda yeni görevlerde çalışması olarak tanımlanabilir. Her çalışan değişikliğe açık olmayabilir. Konfor alanında mutlu olabilir ve bu alandan çıkmak istemeyebilir. Ayrıca, bu değişiklik ile strese girebilirler veya işlerini kaybetmelerine neden olacağını düşünebilirler.

İş rotasyonuna çalışanların olumlu yaklaşımını sağlamak ve başarılı bir iş rotasyonu süreci için şu şekilde ilerlenebilir:

• İş rotasyonunun neden yapıldığı ve nasıl sonuçlarının olacağı net ve etkili bir şekilde ifade edilmeli.
• Yeni pozisyonlara geçiş sürecinde çalışanlara gerekli eğitim imkânının sağlanması ile onlara yardımcı olunmalı.
• Çalışan performanslarını gözlemleyecek ve süreç boyunca onlara destek olacak bir mentor ekiplere dahil edilmeli.
• İletişim kurmaktan çekinmeden aktif ve etkili iletişim kurulmasına özen gösterilmeli.
• Geri bildirim vererek bu süreçte çalışanlar desteklenmeli.

İş rotasyonu amacı nedir?

İş rotasyonunun amacı, hem şirket hem çalışan açısından faydalı ve etkili bir iş dağılımı sürecinin gerçekleşmesi olarak ifade edilebilir. Bunların yanında, iş rotasyonunun amaçları arasında şunlar yer alır:

• Çalışanların beceri ve yetkinliklerinin gelişimine katkı sağlamak.
• Çalışanların geniş bir iş deneyimi kazanmasına yardımcı olmak.
• Yetenek havuzu ortaya çıkarmak.
• Tekrarı azaltarak rutinin dışına çıkmasını sağlamak.
• Doğru pozisyona doğru çalışanların yerleştirilmesine imkân sağlamak.
• Çalışanların şirket kültürünü ve yapısını daha iyi anlamalarına yardımcı olmak.

İş rotasyonunun avantajları ve dezavantajları nelerdir?

İş rotasyonu uygulaması pek çok avantajı ve dezavantajı beraberinde getirir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

İş rotasyonunun avantajları nelerdir?

İş rotasyonunun çalışan bağlılığı ve motivasyonunu olumlu etkileyen birçok yanı var. İşte iş rotasyonunun olumlu yanları:

Çalışan motivasyonu ve memnuniyetini artırır.

“İşe başlarken bir iş yerinden beklentileriniz nelerdir?” bu soruya herkesin birçok cevabı olabilir. Ama birçoğunuzun listesinde motivasyon ve memnuniyet önemli sıralarda yer alır. İş rotasyonu da bu noktada motivasyon ve memnuniyet isteyenlere büyük destek sağlayabilir. Çünkü becerilerini ve yetkinliklerini geliştiren, yeteneklerini fark eden çalışanların motivasyonları ve memnuniyetleri aynı doğrultuda artacaktır.

Çalışan bağlılığını geliştirir.

Çalışma hayatında bunaldığınız veya kendinizi ait hissetmediğiniz zamanlar olabilir. Çalıştığınız pozisyonda sıkılmış hissedebilir hatta ayrılmayı düşünüyor olabilirsiniz. İş değişikliği, monoton bir döngüyü kırmanızı ve tükenmişlik hissinden uzaklaşmanızı sağlayabilir. İş rotasyonu ile şirket kültürüne bağlılığınız, aidiyet duygunuz gelişebilir.

Üretkenlik ve verimlilik artar.

Rotasyon sonucunda çalışanların motivasyonu ve bağlılığının artması işe de yansır. Böylece, iş verimliliğinde de artış yaşanır ve çalışanların daha üretken olmasına neden olur.

Kişinin kendini tanımasına yardımcı olur.

İş pozisyon değişikliği sonrasında çalışanların kendilerini keşfetmelerini sağlanır. Böylece, iş tanımı ile ilgili güçlü ve zayıf yönlerini kolaylıkla analiz edebilirler.

Yeteneklerin keşfedilmesine yardımcı olur.

İş pozisyon değişikliği sonrasında çalışanlar kendilerini keşfedeceği için gizli kalmış yetenekler ortaya çıkabilir. Bu yüzden iş rotasyonu, hem şirket hem çalışanlar açısından, yeni beceriler edinmeleri ve yeteneklerini keşfetmeleri açısından olumludur. Çünkü şirketin çalışanlarının farklı işlerde neler yapabildiğini görmesine, hangi iş tanımında daha iyi performans gösterdiklerini fark etmesini sağlar. Bunun yanında, çalışanların daha iyi hissedecekleri çalışma alanını bulmalarına yardımcı olur.

Gelişim sürecini destekler.

İş rotasyonu çalışanların gelişim sürecini besler. Farklı departmanlarda veya pozisyonlarda eğitimler almaları, yeni bilgiler öğrenmeleri ve yeni deneyimler kazanmaları gelişim süreçlerine olumlu yansır. Ayrıca, becerilerinin geliştirmelerinin yanı sıra mental açısında iyi hissetmelerine destek olur.

Esneklik sağlar.

Çalışanlarının rotasyon değişiklikleri yeni iş tanımlarını deneyimlemelerini sağlar. Böylece, çalışma hayatı ve iş arkadaşları arasında esnekliği ortaya çıkarır.

Tükenmişlik hissini azaltır.

İş hayatı içerisinde zaman geçtikce yorgun ve tükenmiş hissettiğiniz zamanlar olabilir. İş rotasyonu sayesinde iş tanımında değişiklikler yapılması yenilenmiş hissetmenize yardımcı olabilir. Bu yenilik ve değişim süreci tükenmişlik hissinin azalmasına destek olabilir.

İstifaları azaltır.

İş rotasyonu; bağlılık, motivasyon ve tükenmişlik hissini etkileyen birçok olumlu yanıyla işten ayrılık süreçlerinde de azaltıcı olabiliyor. Ayrıca, çalışanlarının memnuniyetlerinin artmasına yardımcı olacağı için böylelikle istifa oranlarının azalmasında etkilidir.

İş rotasyonunun dezavantajları nelerdir?

İş rotasyonunun olumlu yanlarının yanı sıra olumsuz yanları da vardır. İş rotasyonunun olumsuz yanları şu şekildedir:

Adaptasyon süreci için zamana ihtiyaç duyulabilir.

Değişikliklere ve yeniliklere herkes hızlı bir şekilde uyum sağlayamayabilir. İş rotasyonu sonrasında çalışanlar, yeni görevlerine ve yeni departmanlarına adapte olmak için zamana ihtiyaç duyabilir. Buna ek olarak yeni görev tanımına uyum sağlayarak çalışması için katılması gereken eğitimler için de ekstra zaman gerekli olabilir.

İş veriminde azalmaya neden olabilir.

Yeni bir alanda veya departmanda çalışmaya başladığında alışma sürecinde işler biraz daha yavaş ilerleyebilir. Bunun yansıması olarak uyum sağlama süreci veya yeni pozisyon için yeterli olup olmama duygusu sebebiyle çalışan kendini strese sokabilir. Stresle başa çıkma durumu iş verimini olumsuz yönde etkileyebilir.

Bilgi karmaşası yaşanabilir.

Yeni alanlarda kendinizi geliştirmek, yeni bilgiler edinmek düşünülenin aksine her zaman olumlu olmayabilir. İş rotasyonu  süreci sonunda eski görev tanımına dönen çalışan yeni öğrendiği bilgiler ile eski bilgiler arasında gel git yaşayabilir. Yeni edindiği bilgiler ile işini yapmaya çalışması olumsuz bir etki yaratabilir. Çalışma sürecinde bilgi karmaşası yaşanabilir.

Her çalışan değişiklikten hoşnut olmayabilir.

Herkes değişikliklerden hoşlanmayabilir. Bu nedenle, değişim ve yenilik süreçlerinde bazı çalışanlar memnun olmayabilir. İş rotasyonu süreci onlara huzursuz hissettirebilir ve yeni bir yere uyum sağlamakta zorlanacaklarını düşünebilirler. Bunun dışında, çalıştığı pozisyondan memnun olabilir veya pozisyonu başka birine devretmek istemeyebilir. Bu gibi durumlar motivasyon eksikliği, verimlilik azalması veya işten ayrılma gibi sorunları beraberinde getirebilir.

Maliyetli bir süreç olabilir.

İş rotasyon değişikliği sonrası çalışanların yeni pozisyonlarına daha hızlı uyum sağlamak için yeni eğitimlere katılması gerekecek. Bu eğitimlerin düzenlenmesi maliyetli olabilir. Ayrıca rotasyon sürecindeki eğitimlerin yanı sıra yeni işinde çalışanların hata yapması gibi olumsuz yanları da maliyet yükünü artırabilir.

Kariyer yolunda bir ilerleme olarak görülmeyebilir.

Kariyer basamaklarını adım adım çıkmakta olan veya bulunduğu pozisyonda mutlu olanlar iş rotasyonu fikrinden hoşnut olmayabilir. Rotasyonlar, aynı seviyedeki pozisyonlar arasında geçiş süreci olarak ifade edildiği ve terfi almak anlamına gelmediği için böyle bir durumda çalışanlar bu değişim sürecini kariyer yollarında bir engel olarak görebilirler.

Bazı konularda etkili bir çözüm yolu olmayabilir.

Çalıştığı departmanda mutsuz olan, yöneticisi tarafından kötü davranılan veya çalıştığı departmana uygun olmadığını düşünen çalışanlar için de rotasyon değişikliği yapılabilir. Çalışan bağlılığı ve memnuniyeti açısından olumlu bir tercih olsa da sonuçları olumsuz olabilir. Etkili olacağı düşünülen bu değişiklik, çalışanların kurum kültüründe uzaklaşmasına veya işten ayrılmalarına neden olabilir.

İş Rotasyonu Örnekleri

Birçok şirket iş rotasyonu uygulamalarının sunduğu avantajlardan yararlanıyor. İşte o şirketlerden bazıları:

Abbott - Tıbbi Cihaz Şirketi

Abbott çalışanları dört odak alanında iş rotasyonu yapma fırsatına sahiptir:

• klinik
• finans
• bi̇lgi̇ teknoloji̇si̇
• operasyonlar

Abbot'un programına seçilenler, ülke çapında çeşitli görevler, disiplinler ve ofis konumları arasında rotasyon yaptıkları iki ila üç yıllık bir görev taahhüt ederler.

Bu, yeni mezunlara kısa bir süre içinde çeşitli rolleri deneyimleme olanağı vererek kendi ilgi alanlarını ve tercihlerini araştırmalarına olanak tanıyor.

Emerson - Üretim Şirketi

Emerson'ın Engineers in Leadership programı, çalışanları şirketin farklı alanlarında eğitmek için biri yerel diğeri uluslararası olmak üzere iki atamalı iki yıllık dönüşümlü bir program sunmaktadır.

Program için seçilenler, kariyerlerini daha da geliştirmelerine yardımcı olacak eğitim, rehberlik ve bağlantıları alırlar.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.