İş Hayatında Başarı Ecem Ergüneş

Oy kullanacak ve hatta ehliyet alacak yaşa bile gelmeden önce insanlar bize büyüyünce ne olmak istediğimizi sorarlar.

Para, memnuniyet, iş-yaşam dengesinin tümünü sağlayan bir kariyer bulmak kolay değildir. Dışarıda sana en uygun işin hangisi olduğunu söylemeye söz veren saçma olanından bilimsel olanına kadar yüzlerce online test var ama hiç bu iş bulma testleri nedeniyle o alanda kariyerine başlayan biriyle tanıştın mı?

Doğru işi ve kariyeri bulmak bir keşif yoludur. Çoğu insan hangi işi yapması gerektiğini anlamak için birkaç deneme yanılma yolundan geçmek zorunda kalır. Bu soruları düşünmek ve her birinin senin doğru işi bulma keşfinde nasıl rol aldığını incelemek için kendine biraz zaman ayır. Daha sonra kendine şu 10 sorunun cevabını ver:

1. İlgi alanların neler?

Bu soru genellikle “Tutkuların nelerdir?” şeklinde ifade edilir. Ama tutku gerektiren potansiyel kariyerlere odaklanmak yapıcı değildir. Çoğu insan birden fazla şeyi sever ama bu beğendiklerinden kaçı için gerçek bir tutkun olduğunu söyleyebilirsin?

Tutkularımızı takip etmenin bizi mutluluğa ulaştıracağı fikri yanlışlarla doludur. Yeni başlayanlar için, araştırmalar insanların gelecekte bir konuda nasıl hissedeceklerini tahmin etmede iyi olmadıklarını gösteriyor. İş dünyası sevdiği işi seçtiğini düşünen ama birkaç yıl sonra bu işlerinden nefret eden insanlarla doludur.

Hadi, “tutku” kavramından kurtulalım ve onu sana daha geniş bir keşif alanı sunan “ilgi alanı” kavramıyla değiştirelim. Çoğu insan üniversiteden reklam tutkusuyla mezun olmaz ama grafik tasarım, yazarlık ya da psikoloji alanları o insanların ilgi alanlarından olabilir.

2. Nasıl bir kişiliğin var?

Kişiliğin bir işteki başarını belirlemede büyük bir rol oynar. Nasıl düşündüğün ve nasıl davrandığın dünyaya bakış açın için hangi işin doğru olduğunu etkiler. Bazılarımız ekibi yönlendirmeyi severken, diğerleri emirleri takip etmeyi veya belirli bir görevi yerine getirmeyi tercih eder.

Eğer dışa dönük ve yüksek enerjili biriysen, masa başında saatlerce tek başına çalıştığın bir iş muhtemelen sana uygun değildir. 

Potansiyel iş ve kariyer olasılıklarını keşfetmek için kişiliğini derinlemesine incele ve kendine birkaç soru sor:

- Yönetmeyi mi takip etmeyi mi seversin?

- Kendini rekabetçi bulur musun?

- Belirli bir yapı ve rutini mi, yoksa esneklik ve özgürlüğü mü tercih edersin?

- Yükselme odaklı mısın, korunma odaklı mısın?

Potansiyel iş fırsatlarını keşfederken dikkate alınması gereken bir diğer kişilik özelliği de yükselme ya da korunma odağıdır. Yükselme odaklı insanlar hedeflerini gelişme ve başarı için bir fırsat olarak görme eğilimindedir. Fırsatı yakalama ve riski kucaklama olasılıkları yüksek olsa da hataya daha yatkındırlar.

Diğer tarafta ise korunma odaklı insanlar bulunur. Bu insanlar hedeflere bir güvenlik katmanı olarak bakarlar. Düşüncelerinde analitik ve detay odaklıdırlar ama daha yavaş çalışırlar ve risk alma olasılıkları da düşüktür.

Her iki kişilikteki insanlar da belirli işler için diğerinden daha uygundur ve çoğumuz diğerinden daha baskın bir odaklanma eğilimindeyiz.

3. Çalışmak istediğin kişiler kim?

Zamanının çoğunu çalışırken harcayacaksın ve işine bağlı olarak etrafında çok fazla insan olabilir ya da hiç olmayabilir. Bazıları daha sosyal bir kişiliktedir ve günde 8-9 saati tek başına geçirmek bu sosyal insanlar için acı verici bir durum olur. Ya da içimizden bazıları 300 kişilik bir ofiste çalışarak en mutsuz ve zorlu zamanlarını yaşayabilirler.

İş arkadaşlarınla iyi geçinmenin, iş performansın ve memnuniyetinin üzerinde büyük bir etkisi vardır ancak hizmet vereceğin insanları da hesaba katman önemlidir. Eğer bir iş sosyal anlamda yetersiz ise, örneğin içe dönük bir halkla ilişkiler ofisi, burada mutsuzluk kaçınılmazdır.

4. Çalışacağın işin kültürü, çalışma ortamı sana uyuyor mu?

Birtakım araştırmalar yaparak belirli bir kariyerin kişiliğin için uygun bir eşleşme olup olmadığını anlayabilirsin. Kendilerini özgür birer ruh olarak gören insanlar sigorta endüstrisi gibi katı kurallara sahip bir iş alanında muhtemelen mutlu olmayacak ve iyi bir performans göstermeyeceklerdir.

Herhangi bir iş teklifi kabul etmeden önce o işin kültürüne ve sektörüne iyice bakılmalıdır. Şirketin çalışma ortamı, inançları ve misyonu senin değerlerine uymuyorsa o iş senin için uygun olmayabilir.

5. Eğitimin veya mezun olduğun bölüm hangi sektöre uygun?

Çoğu kariyer bir tür eğitime ihtiyaç duyar. Bu sektör ve kariyer tiplerinin çoğu örgün eğitim programlarının içinde yer alır ama sektörde çalışan profesyonellerin kendi kendini eğitmesi de nadir değildir. Kendi kendine öğrenme tekniği birçok iş alanı için bir seçenek değildir ve bu iş alanları için yıllarca eğitim almak gerekebilir. Örneğin, hiç kimse ameliyat etmeyi kendi kendine öğrenmiş bir beyin cerrahı tarafından muayene edilmek istemez.

Senin için potansiyel iş alanını düşünürken kendine bu 3 önemli soruyu sormalısın: 

- Gelişmiş bir eğitim gerekli mi?

- Eğitim süresi ne kadar sürüyor?

- Bu eğitim için gereken parayı harcamak istiyor muyum?

Bu soruların cevapları hakkında emin değilsen belki de diğer seçeneklere bakmanın zamanı gelmiştir.

6. Çalışacağın işte iyi olmayı öğrenebilir misin?

Eğer bir insan işinde iyi değilse, ya işini bırakacak ya da işten kovulacaktır. Kimse kapının dışarısından bakarak işinde iyi olamaz. Malcolm Gladwell’in 10.000 saatlik kuralı, bir konuda uzman olmak için 10.000 saatlik bir çalışma gerektiğini savunuyor. Bu kural doğru olsun ya da olmasın, uzmanlık zaman ve pratik gerektirir. 

Bir insan ne kadar zamanını ayırırsa ayırsın her işte iyi olamaz. Örneğin; matematik konusunda yetkinliğin yoksa, bütün zamanını matematiğe ayırsan da hiçbir zaman bir matematikçi olamazsın.

Bu yüzden farklı şeyler denemek önemlidir. Denemeleriniz sonunda öyle bir şeye rastlayacaksın ki bu işte iyi olabileceğini fark edeceksin.

7. İş alanında büyüme var mı?

Bazı sektör ve kariyer alanları sana diğerlerinden daha fazla kariyer olanağı ve iş büyümesi sunacaktır. Mesela, 15.yüzyıl Polonya şiirine ilgi duyabilirsin ama dışarıda bu tür bir uzmanlığa ihtiyaç duyan iş oldukça azdır.

Bu sebeple iş alımları fazla olan bir alanı hedeflemek önemli bir kuraldır. Giderek azalan bir sektör, uzun vadeli kariyer büyümesi için rekabet artışı ve daha küçük büyümelere sebep olabilir. Kendin için doğru işi ararken etrafında hangi endüstrilerin ve kariyer alanlarının hangi konumda olduğunu ve hangilerinin düşüşte olduğunu kontrol et.

8. Nasıl bir iş-yaşam dengesine ihtiyacın var?

Pek çok şirket 9-6 programıyla çalışmaz, bu nedenle ne tür bir iş-yaşam dengesi istediğini ve bunun potansiyel iş tercihlerinle nasıl eşleştiğine bakmak önemlidir. Bazı insanlar 9-6 programının sabitliğinden mutluyken, bazıları günden güne değişen bir program isteyebilir.

Potansiyel iş tercihlerinin seyahat ve bu alandaki insanların hangi saatlerde çalışması gerektiği hakkında araştırmalar yap. Eğer bir gece vardiyasında çalışmak istemiyorsan, polis veya hemşirelik gibi alanlarda çalışman muhtemelen uygun olmayacaktır.

9. Nerede yaşamak istiyorsun?

İnternetin sağladığı avantajlara rağmen bazı işler hala konum ile kısıtlıdır. Mesela, Ankara’da balıkçıya olan ihtiyaç çok azdır. Nerede yaşamak istediğini bilmen çoğu insanın kendi için doğru işi ararken ihmal ettiği önemli bir faktördür.

Eğer moda sektöründe çalışmak ya da avukat olmak istiyorsan, İstanbul gibi kentsel ve hareketli yaşamın hakim olduğu bir yerde yaşamak iyi bir şanstır. Eğer dış mekanlara ve çevrenin korunmasına ilgi duyuyorsan, muhtemelen kırsal alanlarda daha fazla iş imkanıyla karşılaşacaksın.

10. Kazanacağın para kişisel ihtiyaçlarınla eşleşecek mi?

İşte para sorusu. Açıkçası bu göz ardı edilemeyecek bir soru. Evet, hangi işte çalışacağını seçerken para ana faktör olmamalı ancak kesinlikle dikkate alınması gereken bir faktördür.

Potansiyel iş seçeneklerin için ortalama maaş hakkında araştırmalar yap ve kendine rahatça yaşaman için yeterli olup olmadığını sor. Rahatça yaşamak için ne kadar paraya ihtiyacımız var sorusunun cevabı hayatımız ilerledikçe değişir bu nedenle soruyu cevaplarken kariyer büyümesini ve beraberinde kazanacağın parayı da dikkate al.

Nasıl bir işin olması gerektiğini bulma yolunda keşfetmekten başka gizli bir formül yoktur. Tıpkı doğru yaşam partnerini bulmak gibi dışarıda nelerin döndüğünü ve neyin iyi bir eşleşme olduğunu görmen gerekir. Muhtemelen bu süreç biraz zaman alacak ve kendi kendine düşünmen gerekecektir ancak kişiliğini, ihtiyaçlarını, güçlü - zayıf yanlarını ve ilgi alanlarını tartıp “Hangi işte çalışmalıyım?” sorusunu sormaya başladığında cevap verme olasılığın artmaya başlar.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.