Yeteneklerini Geliştir Merve Coşkun

Zihin; düşünce, duygu ve davranışlardan oluşan üç boyutlu bir yapıdır. İnsan eliyle üretilebilen tek boyutlu ve lineer yazılımların aksine zihin, hayatı değerlendirmemizi sağlayan birçok boyutu içermektedir. Böylesi eşsiz bir yapıya sahip olması, beynimiz ile ilgili pek çok teori ve kavram ortaya çıkmasına yol açmıştır.

Ücretsiz IQ testi çöz, IQ seviyeni hemen öğren!

IQ Testi'ne git ↪

Son yıllarda zekâ konusunda çeşitli çalışmalar yapılmasıyla edinilen tecrübelere bağlı olarak, zekânın pek çok türü olduğu gündeme gelmiştir. Uzun yıllardır yalnızca IQ’dan bahsedilerek zekâ düzeyini ölçmeye yönelik yapılan çalışmaların aksine, zekânın multidisipliner bir yapıda olduğu ve çeşitli özelliklerden oluştuğu görülmektedir.

Zekâ düzeyleri, eğitim hayatımızdan sosyal hayatımıza kadar pek çok alanda etkili olan ve yeteneklerimiz, başarılarımız ve yaratıcılık özelliklerimizi belirleyen bir yapıdır. Bu düzeylerden ikisi olan analitik ve duygusal zekânın ne olduğunu bu yazımızda inceleyeceğiz. Herkesin en az bir kez duyduğu ve uzun yıllardır zekânın tek belirtisi gibi algılanan IQ yani analitik zekânın aslında tek belirleyici olmadığını göreceğiz. Bunun için EQ yani duygusal zekâ ile karşılaştırmasını yaparak farklarını ortaya koyacağız.

Peki, IQ ve EQ nedir? Farkları nelerdir? Şimdi ayrıntılı olarak bu konuyu inceleyelim.

IQ nedir?

IQ kısaca, beynin rasyonel bilgi kısmının tanımıdır. Mantıksal zekâ veya matematiksel zekâ olarak da adlandırılır. Uzun yıllardır zekânın tek belirtisi gibi algılanmakta ve önemsenmektedir. Bu sebeple IQ testleri sürekli olarak karşımıza çıkabilmektedir. IQ değeri yüksek olanların zeki bireyler olduğu anlayışı eskiden beri süregelmiştir. Öyle ki en yüksek IQ değerine sahip olan kişiler, dünyanın en zekileri olarak tanınmaktadır. Oysa IQ tek başına zekânın belirleyicisi olamayacaktır. Zira zihin oldukça karmaşık bir yapıdadır ve IQ bu özelliklerden yalnızca biridir.

Zihnin analitik düşünceye dayalı, analiz etme ve karar verme gibi bilişsel süreçleri IQ ile tanımlanır. Verilen görevleri başarabilmek ve rasyonel problem çözümü için oldukça yararlı bir zekâ türüdür. IQ, tamamen mantıksal süreçleri kapsar ve hafıza, mantıksal ögeler ve bilgi işleme süreçlerinin toplamından elde edilen değer ile tanımlanır. Analitik zekâ yani IQ’nun en baskın zekâ türü olduğu kişiler, genellikle yanılmaktan oldukça çekinmekte ve duygusal açıdan yetersizlik ile tolerans eksikliği yaşayabilmektedirler.

EQ nedir?

EQ kısaca, her türden ilişkiyi kapsayan duygusal zekâ düzeyidir. Duyguları anlama, kontrol etme ve ifade edebilme becerilerini kapsamaktadır. EQ düzeyi, anlama ve iletişim kabiliyetleri konusunda yüksek bir beceri getirdiğinden eğitim ve iş hayatında destekleyici olmaktadır. Bu özelliği ile sosyal becerileri de içeren bir zekâ türü olduğunu da kanıtlayarak düşünce süreçlerinde ilişkiler açısından duyguları hesaba katarak hareket etmektedir.

EQ, genel olarak sosyal zekâ olarak tanımlanmakta ve bu düşünce yaygın olarak sürdürülmektedir. Fakat bu tamamen doğru değildir. Çünkü zekâ türleri birbirinden ayrı değerlendirilemez ve ancak oranlarına bakarak bir yorum yapmak mümkün hale gelir. EQ daha çok duygularla düşüncelerin birleştiği ve bunu yönetmenin esas olduğu bir durumdur. Bazı zamanlarda EQ’nun baskın olduğu bireylerde sevgiyi kaybetme korkusu ve yoğun bir bağımlılık hali yaşanabilmektedir.

IQ ve EQ arasındaki farklar nelerdir?

IQ ve EQ yani analitik zekâ ve duygusal zekâ, hem birbirinden farklı özellikler içermekte hem de birbirinden ayrı bir anlam ifade etmemektedir. Her insanda bütün zekâ düzeylerinden farklı oranlarda da olsa bulunmaktadır. Hangisinin baskın olduğuna bakılarak yetenekler, beceriler, ilgi alanları, bilgi düzeyleri, düşünce ve duyguyu kontrol edebilme gibi birçok beceri belirlenebilmektedir. Zihnin düzeylerini belirlerken çeşitli özelliklerin kategorileştirilerek tanımlaması yapılmıştır.

Peki, IQ ve EQ arasındaki farklar nelerdir? Şimdi zekânın farklı düzeylerini ifade eden iki türün farklarına göz atalım.

• Zekâ düzeyleri arasında IQ’su yüksek olan bireylerin öğrenme, bilgi işleme, mantıksal ve matematiksel zekâ, hafıza gibi özellikleri gelişmişken; EQ’su yüksek bireylerin duygusal durumları analiz ederek anlayabilme ve ifade etme becerileri gelişmiştir.
• IQ, daha çok beynin sol lobunun aktifliğinde; EQ ise sağ lobunun aktifliğinde yükselmektedir.
• IQ, daha çok sayısal ifadeler ile hesaplanabilir bir zekâ türü iken; EQ, duygusal durumları kapsadığından ölçülebilirliği daha zordur.
• IQ skoru yüksek bireylerin analiz etme yetenekleri, EQ’su yüksek bireylerin takım çalışmasında başarıyla yer alabilme yetenekleri gelişmiştir.
• IQ daha çok akademik başarı ve yetkinlikler açısından etkili olurken; EQ, sosyal ortamlardaki iletişim becerileri konusunda etkili olmaktadır.
• IQ’su yüksek bireyler için zorlu görevleri tamamlayabilmek analiz yetenekleri sayesinde kolaylaşır ve araştırmaya yoğunlaşan mesleklerde rol almalarına neden olur. EQ’da ise liderlik, girişimcilik, iş birliği içeren meslekler ön plana çıkmaktadır.
• IQ kalıtsaldır, ama çevresel etmenlerden de etkilenebilir. EQ ise dış faktörlerin yardımıyla iyileştirilebilir.

IQ ve EQ açılımları nelerdir?

Bireylerin mantıksal ve matematiksel zekâlarını ifade eden, hafıza, dil yeteneği, bilgi işleme gibi becerilerini kapsayan zekâ türü IQ yani Intelligence Quotient olarak tanımlanmaktadır.

Duygusal zekâyı ifade eden, duyguları anlama, kontrol etme ve değerlendirerek ifade etmeyi kapsayan zekâ türü ise EQ yani Emotional Quotient olarak tanımlanmaktadır.

SQ (Ruhsal Zeka) nedir?

SQ yani ruhsal zekâ, yazımızda bahsettiğimiz analitik ve duygusal zekâların birleşiminden oluşan oldukça kuvvetli bir zekâ düzeyidir. Beynin hem sağ hem de sol lobunun etkinleştiği bir durumda yüksek bir seviyeye ulaşmakta ve bilgi, içgüdü ve duyguların harmanlandığı sezgisel ve anlam arayışında bir düzeyin tanımıdır.

Açılımı Spiritual Quotient olan ruhsal zekânın esas kavramı, anlamdır. Bilgi ve ruhun harmanlandığı, birey ve toplum odaklı, soyut düşüncelerin şekillendirdiği bir zekâ türüdür. SQ düzeyi yüksek bireylerin her ne kadar yaratıcılık özellikleri gelişmiş olsa da yeryüzüne inememek gibi bir gerçeklikten uzaklaşma durumları da bulunmaktadır.

EQ, duygusal zekanın önemi nedir?

EQ yani duygusal zekâ, insanlara liderlik vasfı kazandırmaktadır. Kendilerine güven duyguları daha gelişmiş olan EQ düzeyi yüksek bireylerin sosyal becerileri de gelişmiştir. Özellikle duygularını ifade etmekteki başarılarının yanında, karşısındakilerin de duygularını anlayarak değerlendirme yeteneği, duygusal zekânın önemini kanıtlamaktadır. Bu zekâ düzeyi ne kadar yüksekse o kadar duygularla mücadele etme ve kontrol etme mekanizması gelişmektedir. Böylece insan olmanın gerekliliği olan duygusal çatışmaları çözme süreci kolaylaşırken çevreye uyum becerileri ve empati yeteneği de gelişmektedir.

EQ neden IQ’dan önemli?

Duygusal zekâ, sorunlarla başa çıkabilme konusunda analitik becerileri yüksek bireylere oranla daha başarılı görünmektedir. Bunun nedeni stresle başa çıkabilme konusunda duyguları daha iyi kontrol edebilmeleri sebebiyle problemleri kolay atlatabilmeleridir. Daha hızlı aktifleşen ve sosyal beceriler açısından gelişmiş olan EQ’da, karşındakine yönelik empati duygusu da gelişmiş olduğundan yaşamsal becerileri ile akılcı süreçleri içeren IQ’nun önüne geçmektedir. Her ne kadar akademik başarı ve iş hayatında başarı için IQ’su yüksek bireyler ön plandaymış gibi gözükse de duygusal zekâsı yüksek bireylerin girişimcilik ve liderlik faaliyetlerinde yer aldığı bilinmektedir. Ayrıca IQ kalıtsal olarak devam ettirilirken, EQ çevresel etkiler ile şekillendiğinden kendini geliştirme ve başarıya ulaşma aşamasında oldukça önemlidir.

IQ ve EQ nasıl ölçülür?

IQ ve EQ test sonuçları, bu zekâ düzeyleri hakkında bilgi vermekte ve beceri ve yetkinliklerimiz hakkında ipuçları sunmaktadır. Fakat çevresel etkenlerin sonucu etkileyebileceği ve çeşitli faktörlerin doğruluğu zedeleyebileceği de gerçektir ve bu da test sonuçlarının güvenilirliğini etkileyebilmektedir. IQ testleri, matematiksel ifadeler ile tanımlanabilen ve zekâ skoru sunan yetenek ölçüm yollarıdır. EQ’nun ise duygusal ve sosyal becerileri içermesi, ölçülebilirliğini zorlaştırmaktadır. Bu sebeple bireylerin ilişkilerdeki tutumları ve duygusal zekâsının gelişmişliği EQ düzeyinin ölçümünde kullanılabilir.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.