Sektörünü ve Departmanını Seç Ezgi Taşoğlu

Çoğu insan bir noktada "beyaz yakalı" veya "mavi yakalı" terimlerini duymuştur. Ancak günümüz dünyasında, iki konum türü arasındaki çizgi giderek daha bulanık hale geldi. Beyaz yakalı ve mavi yakalı, farklı istihdam türlerini tanımlamak için kullanılan terimlerdir.

 

Peki, gündelik yaşamımızda sıkça duyduğumuz bu iki terimin anlamını biliyor musunuz? Peki ya, bu iki farklı iş kollarını tanımlayan "beyaz yaka" ve " mavi yaka" kavramlarının  arkları nelerdir?

Beyaz yakalı ve mavi yakalı işlerin tam olarak ne olduğunu ve ikisi arasındaki farkın ne olduğunu öğrenmek için okumaya devam et!

Beyaz yaka nedir? Beyaz yakalı ne demek?

Zihin gücü kullanarak bilgiye dayalı, emeğini ortaya koyan çalışanlar "beyaz yaka" olarak adlandırılmaktadır. Beyaz yaka kavramı, daha konforlu bir ofis ortamında masa başı çalışıp, beyaz yaka gömlek giyen, kıyafetleri iş kaynaklı kirlenmeyen çalışanlara ithafen adlandırılıp literatüre girmiştir.

“Beyaz yakalı” terimi, ilk kez 1930'ların başında Amerikalı bir yazar olan Upton Sinclair tarafından ortaya atılmıştır. Özellikle, 20. yüzyılın başlarından itibaren iletişim teknolojilerinin gelişmeye başlamasıyla, küresel dünyanın gereklikleri olarak kurumsal yaşam aktifleşerek, beyaz yakalı personel ihtiyacı artarak, bu terim daha da belirgin hale gelmiştir.

Mavi yaka nedir? Mavi yakalı ne demek?

Kol gücü kullanarak fiziksel beceriye dayalı, emeğini ortaya koyan çalışanlar "mavi yaka" olarak adlandırılmaktadır. Mavi yaka kavramı, daha ağır koşullarda bir fabrika ya da sanayi ortamında çalışan, mavi yaka giyen, üzeri iş koşullarına göre kirlenebilen, işçi sınıfına mensup çalışanlara ithafen adlandırılıp literatüre girmiştir.

Mavi yakalı terimi ilk kez Adlen tarafından 1924'te lowa gazetesinde yayımlanan, esnaf işlerine atıfta bulunan yazıyla ortaya atılmıştır. Özellikle 19. yüzyılda meydana gelen sanayi devrimi etkilerinin büyük bir sonucu olarak, mavi yakalı işçiye olan ihtiyaç artmış olup, bu terim daha da belirgin hale gelmiştir.

Beyaz Yaka ve Mavi Yaka farkları nelerdir?

Beyaz yakalı ve mavi yakalı çalışanlar arasındaki farkı anlamak, iş aramanı farklı endüstrilerde uyarlamana yardımcı olabilir.

Beyaz yakalı pozisyonlara başvurabilmek için aranan eğitim kriteri, yüksek öğrenimini tamamlamış, genellikle lisans mezunu bireyler olurken, Mavi yaka pozisyonlarında aranan eğitim kriteri, temel eğitim düzeyinde olup, bireyin teknik becerisine önem verilir.

Bir beyaz yakalı işini, ofis ortamı ya da uzaktan çalışma koşullarıyla gerçekleştirebilirken, mavi yakalı işçinin iş koşulları fiziksel bir ortam gerektirmektedir.

Bir beyaz yakalı personelin iş yaşamındaki yetkinlikleriyle mavi yakalı işçininki yetkinlikleri farklıdır. Örneğin, Beyaz yakalı  bir personelden, bilgisayar programlarını etkin kullanabilme becerisi istenirken mavi yakalı bir işçiden teknik bir makina kullanım becerisi istenebilir.

Ödenen ücret politikaları açısından bir mavi yakalının, üretmiş olduğu parça başı ürün sayısı ya da vardiya sistemine göre almış olduğu saatlik yevmiye ücreti olarak belirlenebilirken, beyaz yakalı personellerin genellikle performansa dayalı ve mavi yakalıya oranla daha az olan haftalık çalışma saati göz önünde bulundurularak ödeme yapılmaktadır. Bir beyaz yakalının, ücret açısından mavi yakalıya göre daha yüksek kazanç elde ettiği bilinirken bu oranlar fazla mesai ücreti gibi farklı koşullara  göre de değişebilmektedir.

Mavi yakalı işçilerde, meslek hastalığına bağlı olarak, akciğer rahatsızlığı, işitme kaybı, kas – iskelet sistemi rahatsızlıkları gibi hastalıklar meydana gelebilmektedir. Beyaz yakalı personellerde, masa başı çalışma sonucu, daha az fiziksel aktivite gerçekleştiğinden, meslek hastalığına bağlı olarak, obezite ,diyabet, hipertansiyon gibi hastalıklar meydana gelebilmektedir.

Beyaz Yakalıların ve Mavi Yakalıların sahip olduğu haklar nelerdir?

Türkiye’ de, Mavi veya Beyaz yaka ayırt etmeksizin herkes, 4857 sayılı İşçi Kanunu'na tabi olup kanunlara uymak zorundadır. İş kanuna göre, emeğine dayalı maaş alan her çalışan işçi olarak tanımlanır. 4857 sayılı kanuna göre bir işçinin haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu saati aşan sürelerin mesai ücreti olarak yansıtılması gerekmektedir.

Genellikle, Beyaz yakalı çalışanların ortalama haftalık çalışma süreleri 40 saat veya altıdır ve hafta sonları tatildir. Mavi yakalı işçilerin çalışma sürelerinin mesaiye istinaden daha fazla olabiliyorken hafta sonu da çalışılabilir. Sendikalaşma açısından Mavi yakalı işçilerin daha bir sendikaya üye olarak haklarını arama oranı daha yüksekken 6356 sayılı Sendikalar Yasası'na gereğince beyaz yakalı çalışanlarda işçi sendikasına üye olabilirler.

Aynı zamanda Anayasa'nın 54. maddesi gereği toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler grev hakkına sahiptirler. İşe geri iade, ihbar kıdem tazminatı gibi yasal haklar da her meslek grubu için kanun tarafından güvenceye alınmıştır. Bu temel haklar yanı sıra, bazı özel şirketler beyaz yaka personellerine özel sağlık sigortası, dil eğitimi desteği, evlilik yardımı, ikramiyeler gibi avantajlı yan haklar da sağlamaktadır.

Kurumsal Dünyada Profesyonel İmaj Yönetimi

Beyaz yaka meslekler nelerdir?

Genellikle eğitim seviyesi en az lisans mezunu olma koşulunu sağlayan bireyler, "beyaz yaka"  personeli olarak çalışabilmektedir. Beyaz yaka meslek grupları olarak; idareci, bankacı, memur, aile hekimi, avukat, insan kaynakları çalışanı, muhasebeci, dijital pazarlama uzmanı gibi genellikle masa başı çalışma ortamına sahip meslekleri sayılabiliriz.

Mavi yaka meslekler nelerdir?

Genellikle teknik meslek lisesi mezunu ya da vasıfsız eleman koşulunu sağlayan bireyler, "mavi yakalı" işçi olarak çalışabilmektedir. Mavi yaka meslek grupları olarak, elektrikçi, tekstil işçisi, araba tamircisi, şoför, fırıncı, madenci, inşaatçı, kaynakçı gibi genellikle beden gücünü kullanarak fabrika ve sanayi gibi çalışma ortamına sahip meslekler sayabilir.

İş hayatında yeni bir kavram Sarı Yaka nedir?

İş yaşamında, yüksek öğrenim görmüş, teknolojiyi yakından takip eden, problem çözme becerisine sahip, kreatif düşünebilen, bilgiyi üreten ve yayan, pek çok kabiliyete sahip bireyler günümüzde "sarı yaka" olarak adlandırılmaktadır.

Şirketlerin iş dünyasındaki büyüme ve gelişme odaklı vizyonları çerçevesinde bir ihtiyaç olarak ortaya çıkan bu terim,  beyaz yakalı personellerin üst versiyonları olarak adlandırılmaktadır. Sarı yakalı çalışanlar, geleneksel bürokratik çalışma düzeninin yerine daha yaratıcı ve özgür hissederek, verimlerini en üst düzeye çıkarabilecekleri, aynı zamanda da yüksek teknolojik olanağa sahip olan ortamlarda çalışmaktadır. Sarı yakalı personeller, uçak mühendisi, genetik mühendisi,  yazılım mühendisi, profesör, cerrah gibi meslek gruplarından oluşmaktadır.

Son olarak; bu terimler farklı sosyal sınıfların bir görüntüsünü uyandırabilirken, bu tür çalışanlar arasındaki çizgi kaybolmaktadır. Çünkü teknoloji arttıkça, ihtiyaç duyulan eğitim miktarı ve daha sonra çalışanlara verilen haklar da, ücret de artıyor.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.