Yeteneklerini Geliştir Hilal Ateş

Zihin haritası -veya akıl haritası- İngilizce bilinen adıyla “mind map” veya “mind mapping”, bir düşünme tekniğidir. Zihin haritası tekniği İngiliz klinik psikolog, yayımcı ve yazar Tony Buzan  tarafından geliştirilmiştir. Tony Buzan bu tekniği ünlü dahilerin çalışma yöntemlerinden esinlenerek bulduğunu ifade etmiştir. Zihin haritası tekniği Tony Buzan tarafından yazılan  “The Mind Map Book” isimli kitapta anlatılmıştır. 1969 yılında geliştirilen zihin haritası tekniği  bugün karmaşık konularda fikir edinmek, olayları daha objektif ve genel bir perspektiften  düşünmek ve sorun çözmek için sıklıkla başvurulan bir yöntemdir.

Ücretsiz IQ testi çöz, IQ seviyeni hemen öğren!

IQ Testi'ne git ↪

Zihin haritası (mind mapping) nedir?

Bazı yönleriyle kavram haritasına benzeyen zihin haritası hafızayı geliştiren, konsantrasyonu  ve yaratıcılığı artıran bir tekniktir. Bir iş için planlama yapılırken başvurulan bu yöntem öğrenme yetisinin gelişmesine, hatırlamaya ve eldeki bulguları kaydetmeye yarar. Zihin  haritası tamamlandığında kelimeler, renkler, görseller içeren bir görüntü sunduğu için eldeki her verinin bir arada ve hatırda kalan bir şekilde bulunması düşünmeyi, konuyu geniş açıdan ele almayı kolaylaştırmaktadır.

Zihin haritası tekniği nedir?

Zihin haritası tekniği, zihin haritası kullanılarak planlama yapılmasına verilen isimdir. Not almak için oldukça güçlü bir tekniktir çünkü önemli şeylerin belirgin hale gelmesini ve daha görünür olmasını sağlamaktadır. Bu sayede düşünmeyi kolaylaştırmaktadır. Bununla beraber zihin haritasında olguların ve fikirlerin birbirleriyle ilişkileri de rahatlıkla ifade edilebilmektedir.

Ayrıca zihin haritası tekniğinde işin her bir önemli parçası için kelimeler, görseller ve renkler kullanılması hazırlayan kişiye daha temiz ve daha anlaşılır bir yol haritası sunmaktadır. Bu sayede yaratıcılığı harekete geçirir, yeni bağlantılar ve fikirler bulunmasını kolaylaştırır.

Zihin haritası nasıl oluşturulur?

Zihin haritasının ne olduğundan ve öneminden bahsettik. İş hayatında, okul hayatında ve gündelik hayatta sıklıkla başvurulan tekniği oluşturmak da oldukça kolaydır. Zihin haritası birkaç temel adımı uygulayarak kolaylıkla oluşturulabilir.

• 1. Adım: Hakkında zihin haritası hazırlamak istediğimiz fikir ne? İş planı, gelecek ay yapman gereken sunum veya bitirilmesi gereken bir proje olabilir. Örneğin; sunum hazırlanması gerekiyorsa kağıdın merkezine “Sunum” yazıp daire içine alarak başlayabilirsin.
• 2. Adım: “Sunum” başlığını oluşturduktan sonra bu konuyla ilgili elimizde pek çok adım olacak. Örneğin; “sunum konusu”, “sunumun içeriğinin hazırlanması” gibi. Konuyla ilgi karar verilmesi, netleştirilmesi ve yapılması gereken her bir iş merkezdeki daireden çizgiler çekilerek ayrı ayrı not edilir.
• 3. Adım: Oluşturulan işlerle ilgili başka detaylar da olabilir. Örneğin; sunum konusu seçimine karar verirken danışman gereken insanlar olabilir. Bunu da “sunum konusu” olarak not ettiğin kelimeye yeni bir çizgi ekleyerek not edebilirsin. Bu sayede sunum konusu ve sunum için danışman gereken kişiler birbirleriyle  bağlantılı hale gelir. Bu gibi işleri birbiriyle bağlantılı hale getirebileceğimiz gibi konu hakkında fikirlerimizi de yazabiliriz. Sunum konusu olarak aklımızda olan birkaç  konuyu sunum konusu kelimesinden dallar oluşturarak not edebiliriz. Bu sayede, daha sonra zihin haritasını gözden geçirdiğimizde hem önceki fikirlerimizi rahatlıkla görebiliriz hem de üstüne yeni şeyler ekleyebiliriz.
• 4. Adım: Anahtar kelimelere başvurmak zihin haritası oluştururken oldukça önemlidir. Fikirleri, işleri anahtar kelimelerle sınırlamak zihin haritasının karmaşık hale gelmesini engellediği gibi düşünmeyi de kolaylaştırır. Sadece anahtar kelimeler ve bağlantılar kullandığımız için zihin haritasını incelediğimizde bu bilgileri kullanarak bazı şeyleri hatırlamamız sağlanmış olur.
• 5. Adım: Zihin haritasında kavramları renklerle kodlamak oldukça önemlidir. Bu sayede görsel ve mantıksal arasında bağlantı kurulması ve beynin zihinsel kısa yollar oluşturması kolaylaşır. Bilgileri yakalamayı ve bilgileri yapılandırmayı kolaylaştırır.
• 6. Adım: Zihin haritasını hazırlarken kavramları yazıyla değil de resim, fotoğraf gibi çeşitli görsellerle belirtmek çok daha etkili olabilir. Çünkü görseller daha kolay hatırlanır ve beyinde uyarıcı görevi görmektedir.  

Zihin haritası yönteminin faydaları nelerdir?

Mind mapping, bilgileri kaydetmek, düzenlemek ve sunmak için sürekli bir süreç olan popüler bir yöntemdir. Ama neden bu kadar popüler? Ve onlardan nasıl yararlanabilirsin? İşte zihin haritalama yöneteminin faydaları!

1.  Bilgileri hatırlamana ve akılda tutmana yardımcı olur.
2. Yeni kavramları öğrenmene yardımcı olur.
3. Öğrenmenin eğlenceli bir yolunu sunar.
4. Karmaşık fikirlerin anlaşılmasını kolaylaştırır.
5. Sunum yeteneğini geliştirir.
6. Yaratıcılığını artırır.
7. Üretkenliği artırır.

Zihin haritası hangi amaçlarla kullanılır?

Zihin haritası tekniği hem bireysel çalışmalarda hem de grup çalışmalarında sıklıkla başvurulan bir tekniktir. Proje ve görev planlaması yaparken kullanılabilir. Beyin fırtınası yapılırken zihin haritası oluşturulması, her problemin önceden düşünülmesi ve adımların planlanmasını kolaylaştırır. Okul hayatında da planlama yapabilmek için başvurulan bir  yöntemdir.

Zihin Haritası Örneği

Bu bölümde zihin haritası (mind map) örneği oluşturabiliriz. Bunun için ilk önce merkez kelimemizi veya görselimizi bulmamız gerekiyor. Örneğin; bu zihin haritasını bir proje için hazırladığımızı varsayalım. Bu sayede merkezdeki kelimemiz “Proje” olacaktır. Projeyle ilgili anahtar kelimelerimiz ve alt dallarımız olacak.

Örneğin; proje için literatür tarama, proje için danışmanlık alınması, proje sunumu, proje teslimi gibi dallar oluşturabiliriz. Daha sonra proje için literatür tarama alt dalına yeni alt dallar ekleyebiliriz. Ön bilgi ve araştırma için hangi platformları kullanacağımızı bu kısımda belirtebiliriz.

Sonuçta sadece bir alt dalın devamı şu şekilde olacaktır: Proje→ Literatür tarama→ Google Scholar vb.

Sonuç olarak zihin haritamızın bu kısmı sayesinde proje için literatür taramamız gerektiğini ve bu tarama için de Google Scholar vb. veritabanlarının kullanılacağını zihin haritasında belirtmiş olduk.

Bu şekilde merkez anahtar kelimeye pek çok alt dal eklenerek zihin haritası genişletilebilmektedir. Proje konusuyla ilgili pek çok alt dal oluşturularak projeyle ilgili problemlerin, yapılması gerekenlerin bulunduğu çeşitli alt dallar ortaya çıkmış olur. Daha sonra çıkan her bir alt dalla ilgili de yine anahtar kelimeler ve görseller kullanılarak projenin alt dalları da detaylandırılmış olur.

Yukarıdaki örnekte yaptığımız gibi her bir alt dal sonuna kadar takip edildiği takdirde o dalla ilgili ne yapılacağı, sorunun ne olduğu vs. anahtar kelimeler, kullanılan görseller sayesinde anlaşılabilir hale gelir. Zihin haritası  tamamlandığında tüm detayların toplu olarak sunulduğu, az yazı, çok renk ve görsel içeren bir görüntü sunması sebebiyle hatırlamayı kolaylaştırmaktadır.

Zihin Haritası Oluştururken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Zihin haritası oluşturulurken hatırlatıcıların (renkler ve görseller) kullanılması ve karmaşadan kaçınmak için anahtar kelimelerin kullanımı önemlidir. Bununla beraber, ana konunun pek çok dala ayrılması hiçbir noktayı kaçırmamaya yarar.

Ayrıca, güçlü bir zihin haritalması için şu ipuçlarını takip edebilirsin:

1. Uygun zihin haritası yapısını seç: Bir zihin haritası oluştururken yapılacak ilk şey, ihtiyaçlarına uygun yapı türünü (Balanced Map, Fishbone Chart, Logic Chart, Org Chart vb.) seçmektir. 
2. Benzerliği koru: Bir zihin haritasının amacı, sahip olduğun sayısız düşünceyi kategorize etmektir. Bu nedenle sınıflandırmayı göz önünde bulundur. Görselleştirme sırasında ilgili öğeleri bir araya getirmeye çalış. Benzer fikirleri her zaman benzer stiller kullanarak gruplayabilir ve bunları aynı ana düğümlerin altına koyabilirsin.
3. Çeşitli öğeleri kullan: Neden bir zihin haritası oluşturursan oluştur, etkinliğini artırmak için farklı unsurlar ekle. Başlangıç ​​olarak, zihin haritalarının görsel etkisini artırmak için çeşitli görseller ve renkler kullan. Ayrıca, netliğini artırmak için simgeler ve biçimler eklemeyi unutma.
4. İlgili renkleri ve boyutları seç: Bir harita, renklendirildiğinde, boyutlandırıldığında ve farklı yazıldığında daha zengin hale gelir. Renkler hafızayı güçlendirir, bu nedenle bir zihin haritası oluştururken renkleri dikkatli seçmek önemlidir. Her konu ve alt konu için ilgili renkleri seç. Böylece konuları renklerle kolayca ilişkilendirerek kolayca hatırlayabilirsin. Ayrıca önemine göre farklı boyutlarda baloncuklar veya kutular kullanabilirsin. Görsel bir temsil olduğu için boyutları da zihninde kalıcı bir izlenim bırakacaktır. Önemli noktaları veya konuları belirtmek için büyük harfleri de kullanabilirsin.
5. Netlik sağla: Akıl haritası dallarını yönetmek zorsa, bölümü diğerlerinden ayırmak için sınırlar ve tek bir renk kullan. Ayrıca, fikirlerini açıklamak için basit ifadeler kullan. Bir temayı veya kavramı tanımlamak için belirsiz bir dil kullanmaktan kaçın. Ancak fikirlerini bir zihin haritası ile sunarken ayrıntılara girmeden kısa, net ve anlamlı kelimeler kullan. Gerekli görürsen, zihin haritası konularına açıklama yazıları ekle.
6. Okunabilirliği vurgula: Herhangi bir amaç için bir zihin haritası oluştururken okunabilirliğine odaklan. Zihin haritana zengin medyayı dahil etmek, kendin de dahil olmak üzere herkes tarafından kolayca anlaşılabilir hale getirecektir. Bir zihin haritası, zihnindeki fikirleri içerir. Bu nedenle, zihin haritanın konularının anlamlı ve okunmaya değer olduğundan emin ol.
7. Zihin haritaları ayırt edici olmalı: Oluşturacağın zihin haritası kendi fikirlerini ve nasıl düşündüğünün ayrıntılı bir sürecini yansıtmalıdır. Bu nedenle diğer zihin haritalarından tamamen farklı olmalı. Elbette bazı ortak yapılara başvurabilir veya örnek zihin haritalarından ilham alabilirsin. Ancak dikkat çekmesi ve etkili olması için zihin haritasının orijinal olduğundan emin ol.

Zihin haritaları tekniği ne zaman bulundu?

Zihin haritası tekniği 1969 yılında yazar Tony Buzan tarafından bulunmuştur. Tony Buzan’ın zihin haritası tekniğini anlattığı bir kitabı da bulunmaktadır.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.