Yeteneklerini Geliştir Tuğçe Salır

Gelecek hafta gireceğin sınav veya toplantı için nasıl hızlı ezber yapacağına dair ipuçlarına ihtiyacın olduğu için burada olabilirsin. Ya da belki bir tiyatro provan yaklaşıyor ve karakter replikleri bir türlü aklında kalmıyor.

Doğrusu, insan beyni ilginç çalışıyor. Bazen arkadaşının 17 yıl önce seninle paylaştığı rastgele ve bağlam dışı bir gerçeği hatırlarsın. Hatırladığın bu anı senin için çok önemli olmadığını düşünsen de o anı zihninde yer etmiştir. Nedeni ise bilinmez. Ancak bazen de yeni tanıştığın birisinin adını sorduktan 5 dakika sonra unutursun. Hafızanı ne kadar zorlasan da bir türlü hatırlayamazsın. Belki isim unutmak hayatımızı çok etkilemez yeniden karşımızdaki kişiye sorabiliriz ama söz konusu hatırlamamız gereken şeylerse o zaman hayatımız zora girebilir.

Örneğin, bazı zamanlarda ofisten veya dersten çıkarsın ve bunu yaptığın anda hafızan silinmiş gibi hissedersin. Halbuki biraz önceki bilgiler senin için büyük önem teşkil ediyordur. Böyle bir durumda endişelenmene gerek yok çünkü, bu herkesin başına gelebilir. Bu sorunun bir çözümü mevcut. Şimdi, o çözümlere kısaca değineceğiz.

Ezber nedir?

Ezberin kısa bir tanımıyla başlayalım. 

Cambridge sözlüğü onu "bir şeyi tam olarak hatırlayacak şekilde öğrenme eylemi veya süreci" olarak tanımlıyor. 

Ve gerçek hayatta, ezberlemek önemli bir yaşam becerisini temsil eder. Yaşlandıkça beynimiz de yaşlanır. Bir şeyleri ezberlemek, yeni beceriler öğrenmek ve hatta ders çalışmak çok daha zor hale gelir. 

Ezberlemek beynimizi aktif tutmanın ve yaşlandıkça kaçınılmaz olan nöron değişimlerini yavaşlatmanın harika bir yoludur.

Peki, ezber nasıl geliştirilir?

Bu doğrultuda, uygulayabileceğin pek çok kolay ezberleme tekniği mevcut. Hangi senaryoya daha ilgili olursan ol, doğru ezberleme teknikleriyle herkesin beyninin bilgiyi işleme kapasitesini ve hızını artırabileceğini bil. Bu bilgileri hatırladığın için sürekli olarak verilere bakmak veya yapılacaklar listeni kontrol etmek zorunda kalmayarak üretkenliğini de artıracaksın.

4 adımda ezber nasıl yapılır?

Daha iyi bir hafızaya sahip olmak, sadece yeni tanıştığın kişinin ismini hatırlamana yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda işte veya okulda sahip olman gereken önemli bir beceridir. Eğer "Ben hiçbir şeyi ezberlemek konusunda iyi değilim" diye düşünen biriysen; unutma ki beynin bir kastır ve eğitilebilir. 

Şimdi, her türlü şeyi nasıl ezberlediğimizi daha iyi anlamak için, yeni bir bilgi veya deneyime maruz kaldığımızda beynimizde meydana gelen dört süreci açıklamak için biraz zaman ayıracağız.

Süreci spesifik bir örnek üzerinden açıklayacağız. Bu süreçler şunlardır:

1. Odaklanma

Diyelim ki bir toplantıdasın ve iş arkadaşlarından biri bir pazarlama fikri sunuyor. Bilgi beynine duyu reseptörleri aracılığıyla girer. Beynin onu filtrelerken ve önemli olduğunu düşünürken, bu bilgiyi sadece saniyeler boyunca akılda tutacak. Bilgiyi ancak bilinçli olarak algıladığında bir sonraki adıma geçecektir.

2. Kodlama

Görünüşe göre iş arkadaşının konuşması başarılıydı çünkü beynin artık bilgiyi kodluyor. Bu adımda, ya kısa süreli belleğine ya da çalışma belleğine taşınacaktır. Kısa süreli belleğin bilgiyi birkaç saniye tutarken, çalışma belleğinde bilgiyi 20 dakikaya kadar tutabilirsin. Bu, bir matematik problemini çözerken veya bir Excel sayfasını temizlerken yardımcı olabilir, ancak gelecek Perşembe müşteri görüşmesi sırasında iş arkadaşının konuşmasını hatırlamana yardımcı olmaz.

3. Depolama

Bilgileri kısa süreli belleğinden uzun süreli belleğine taşımak aktif bir adımdır. Odaklanma ve kodlamadan sonra insan beyni seçilen bilgiyi depolar. Beynin bilgiyi nasıl depoladığını anlamak için depo benzetmesini kullanabiliriz:

• Beynimiz bir depo odasıdır.
• Anılarımız, depo odamızın raflarında sakladığımız her şeydir.
• Beynimiz ilgili bilgileri hafızamızın en üst raflarında tutar.
• Bu yüzden sevdiğimiz veya bizim için önemli olan şeyleri hatırlamak her zaman daha kolaydır; bu yüzden, hafızamızın raflarında her zaman mevcut olacaklardır. 

Fakat beynin bu kararı senin yerine veremez, senin için işe yarayan bir teknik kullanarak ezberlemen gerekecek. Buna aşağıda değineceğiz.

4. Geriye getirme (hatırlama)

Bilgiye nasıl odaklandığın, kodladığın ve depoladığın, daha sonraki bir zamanda onu ne kadar iyi hatırlayabileceğini etkileyecektir. Son iki adım olan depolama ve hatırlama arasında ne kadar çok zaman geçerse, zihninde taze kalması için bilgileri sık sık yeniden ziyaret etmek ve gözden geçirmek o kadar önemli.

Bu 4 adım ezberleme sürecinin temellerini kapsar, ancak beyninin ezberlemede nasıl daha iyi hale gelebileceğine bir göz atalım. Zihninin nasıl çalıştığına bağlı olarak, sözlü veya görsel hafıza dayalı ezberleme tekniklerinin bilgi parçalarını daha iyi tutmana yardımcı olduğunu görebilirsin.

Ezberleme teknikleri nelerdir?

Bir ezber tekniği çok basit bir temel prensibe dayanır: bağlamı olmayan bir bilgi parçasını kişisel olarak senin için anlamlı hale getirecek şekilde dönüştürmek.

Ve her beynin yeni bilgileri özümsemek için kendine özgü bir yolu olduğu düşünüldüğünde, ezberleme teknikleri sayısızdır. Senin için en iyisini seçmene yardımcı olmak için bunları iki gruba ayıracağız: 

• Sözel hafızaya dayalı ezberleme teknikleri
• Görsel hafızaya dayalı ezberleme teknikleri 

Her bir kategoriyi daha ayrıntılı inceleyelim.

Sözel Hafızaya Dayalı Ezberleme Teknikleri

Sözel hafızanın mı yoksa görsel hafızanın mı daha iyi olduğundan emin değilsen, kendine şu soruları sor:

- Birinin bir şeyi sana nasıl yapıldığını göstermesi yerine, talimatları okumayı mı tercih edersin?

- Tüm şarkı sözlerini anında hatırıyor musun?

- Kelimler ile aran iyi mi?

Cevapların evet ise, muhtemelen aşağıdaki sözel hafızaya dayalı ezberleme teknikleri senin için çok yararlı olacak.

1. Gruplandırma

Gruplandırma, öğeleri daha kolay hatırlamaları için bölümlere ayırdığın bir hatırlama tekniğini ifade eder. Başka bir deyişle, gruplandırma benzer öğeleri bir araya getirerek daha kolay hatırlamanı sağlar. Peki ama ezberlemek için kaç öğeyi bir yığın halinde gruplayabiliriz?

1956 yılında psikolog George A. Miller insanların bilgi işleme kapasitesinin sınırlarını analiz etti. (Genellikle) aynı anda yedi parça bilgiyi ezberlemekle sınırlı olduğumuzu keşfetti. Bu nedenle, ezberlemek istediğin yığın ne olursa olsun - sayılar, kelimeler, konumlar - yaklaşık 7 öğe içerdiğinden emin olmalısın.

Örneğin, birden fazla görevi veya projeyi yönetiyorsan gruplandırma, bilgileri hatırlamak için harika bir yol olabilir. Bunları son tarihlerine veya konularına göre gruplayabilirsin; sana mantıklı gelen her şeyi yapabilirsin.

2. Anımsatıcı yazımlar kullanma

Gruplandırmaya benzer şekilde, anımsatıcı yazımlar da ezberlemene ve hatırlamana yardımcı olacak harika araçlardır. Yazımı zor olan sözcükler için bir kalıp, ifade ya da kural bulup bunu bir anımsatıcı olarak kullanmayı başarırsan daha kolay hatırlayabilirsin. Yazım anımsatıcıları çok popülerdir ve internette önceden tanımlanmış birçok cümle bulunabilir. Elbette istediğin ya da ihtiyaç duyduğun kadarını kendin de oluşturabilirsin. 

3. Şarkıya dönüştürme

Şunu hayal et: İşten eve arabayla gidiyorsun ve radyoda yıllardır duymadığın bir şarkı çalıyor. Sesi açar ve her bir kelimeyi hatırlayarak şarkıya eşlik edersin. Bu ara sıra başına gelirse, uzun süreli hafızan müziği çok iyi saklar!

Bilgileri ezberlerken şarkı sözlerinin ve melodilerin gücünü kendi yararına kullanabilirsin. Kafanda akılda kalıcı bir ritim veya şarkı oluştur ve sıkıcı ya da karmaşık şeyleri eğlenceli melodilere dönüştür.

4. Kafiyeleme

Kafiyeleme, en kolay ezberleme tekniklerinden biri olabilir. En kolay hatırladığımız şeylerden bazıları reklamlardır. Özellikle de akılda kalıcı bir jingle içeriyorlarsa. Muhtemelen beynimizin kalıpları sevdiğini biliyorsundur, bu da kafiyeyi harika bir ezberleme aracı haline getirir. Tek zor kısım, materyaline ve ihtiyaçlarına uygun bir kafiye bulmaktır.

5. Aralıklı tekrarlama

Bir şeyi defalarca tekrarlamak (ezberci öğrenme olarak da adlandırılır) sadece sıkıcı değil, aynı zamanda etkisizdir. Beyninin zaman alan bilgileri kodlamasına ve depolamasına izin vermen gerekir. Bu yüzden aralıklı tekrar işin özüdür!

Psikolog ve “The Owner's Manual for the Brain” kitabının yazarı Pierce Howard, çok fazla beyin gücü gerektiren işlerin “yeni nöral bağlantıların sağlamlaşmasına izin verecek şekilde aralıklarla yerleştirilmesi” gerektiğini tavsiye ediyor.

Görsel Hafızaya Dayalı Ezberleme Teknikleri

Sözel hafızaya dayalı ezberleme teknikleri senin için işe yaramazsa, görsel hafızası güçlü biri olabilirsin. Sık sık zihinsel imgeler veya resimlerle düşünüyorsan ve harika bir hayal gücün varsa, görsel hafızaya dayalı ezberleme muhtemelen senin için doğru olan teknik.

İşte bilgiyi saklamak için görselleştirmeyi kullanan bazı ezberleme teknikleri:

1. Hikaye anlatma veya bağlama

Yaratıcı bir zihnin varsa ve uzun bir öğe listesini hatırlaman gerekiyorsa, bu teknik harika. Buna aynı zamanda bağlama tekniği de denir, çünkü listenin tamamını hatırlamana yardımcı olacak bir hikaye oluşturmak için bir öğeyi diğerine bağlarsın. Yalnızca ilk öğeyi hatırlaman gerekir ve onu bağlantı yoluyla diğerlerine bağlayabilirsin. Hikayeni ne kadar abartırsan, onu hatırlamanın o kadar kolay olacağını unutma.

2. Bilgi kartları hazırlama

Bir şeyler yazmak, bilgileri daha iyi görselleştirmene yardımcı olabilir. Bilgileri daha akılda kalıcı kılmak için farklı renkler, başlıklar ve alt yazılar kullanabilirsin. Fiziksel bilgi kartlarına yazmayı sevmiyorsan dijital bilgi kartlarıyla çalışmayı deneyebilirsin.

Bilgi kartları, bir konuşma için hazırlanırken kullanmak için harika bir araç olabilir.

3. Zihin haritaları oluşturma

Zihin haritaları harika araçlardır ve birçok yerde sıklıkla kullanılır. Dijital, bir beyaz tahta veya kağıt üzerinde fiziksel bir zihin haritası oluşturabilirsin. Farklı bilgi parçaları bölümlere (parçalara) göre düzenlendiğinden ve daha fazla yapı eklemek için renkleri kullanabileceğinden, bu gerçekleri akılda tutmak senin için daha kolay olacaktır. Ayrıca hangi yolların birbirine bağlı olduğunu hatırlayarak bağlama tekniğini kullanabilir ve zihnin için köprüler kurabilirsin.

İlgini çekebilir: Zihin Haritası Nedir? Zihin Haritası Tekniğinin Faydaları

4. Canlandırma yapma

Tiyatro oyuncularının iki saatlik bir oyun için sayfalarca metni nasıl ezberlediklerini ve kekelemediklerini hiç merak ettin mi?

İşin sırrı, 20 yıl süren bir araştırmada ortaya çıktığı üzere, her diyalog sahnesine duygu yüklemede yatıyor. Aktörler, belirli bir karakterin neyi neden söylediğini anlamak için çok çalışır ve o duyguyu somutlaştırmaya çalışır.

Bir ezberleme tekniği olarak, öğrenme materyaline bir hikaye olarak yaklaşmayı deneyebilirsin. Bu, özellikle tarih dersleri veya olayları hatırlamak için yararlı olduğunu kanıtlamaktadır. Materyali bir filmin konusu, kişileri de belirli motivasyonları olan karakterler olarak ele al.

5. Hafıza sarayı yöntemini kullanma

Listemizdeki bir diğer görsel hafızaya dayalı ezberleme tekniği, hafıza şampiyonları arasında çok iyi bilinen ve kullanılan Hafıza Sarayı'dır (Loci Methodu).

Pi sayısının ondalık sayıları veya bir alışveriş listesi gibi uzun kelime veya sayı listelerini hatırlaman gerektiğinde en kullanışlı tekniktir. Buradaki püf noktası, evin veya bir apartman dairesi gibi tanıdık bir yer hayal etmektir. Ardından, listedeki her bir öğeyi evin içine koyarsın. İşte basit bir örnek:

Şu kelime listele: ayı, pencere, rüya, yapışkan, buzdolabı, süpürge. Listeyi üçer maddelik iki gruba ayır. Bir evin verandasını hayal edelim ve ilk üç maddeyi verandaya yerleştirelim:

• Ayı parmaklığın yanında, mışıl mışıl uyuyor.
• Evin pencerelerinin içinde akvaryum balıklarının yüzdüğünü görüyorsun.
• Ayının başının üzerinde bir rüya balonu var ve rüyasında bal görüyor.

İkinci grup için evin içine geçiyoruz:

• Kapı kolunu tuttuğunda, yeşil yapışkanla yapış yapış olduğunu fark ediyorsun.
• Koridorda, kapıları açık bir buzdolabı var ve odayı buzla dolduruyor.
• Merdivenin yanında, bir süpürge köşedeki bir örümceğe vuruyor.

Şimdi arkana yaslanmaya çalış ve yukarıdaki listeye bakma. Evi tekrar gözünde canlandırabilir, adımları takip edebilir ve tüm eşyaları hatırlayabilir misin? Tuhaf görüntüler oluşturarak, beynin gerçek dünyanın nasıl işlediğine dair algısına karşı çıkarsın. Görüntüler öne çıkar ve bu öğelerin hatırlanmasını kolaylaştırır.

Hangi yöntemi seçersen seç, hafıza geliştirmenin tek seferlik bir çözüm olmadığını unutma. 

Son yirmi yılda, her konuda olduğu gibi ezberleme konusunda da koltuk değneği olarak telefon ve bilgisayarlara giderek daha fazla bağımlı hale geldik. Ancak bunu gelecekteki zihinsel sağlığımıza bir yatırım olarak görürsek, hafıza kapasitemizi geliştirmek başka bir kişisel bakım biçimi haline gelebilir.

Yine de, kariyerimizde ve hayatımızda ilerledikçe, hızlı düşünmenin paha biçilmez bir değer olabileceğini fark edeceğiz. Ezber yeteneğimizi ve hafızamızı geliştirmek şunları sağlayabilir:

• Üretkenliğimizi artırır.
• İş akışımızı iyileştirir.
• Zaman yönetimi becerilerimizi geliştirir.

Sana en uygun ezberleme yöntemini bulmadan önce, bunları denemeyi unutma. İster yeni bir dil öğrenmek ister bir sınavda başarılı olmak iste, bu ezberleme teknikleri işini çok daha kolay ve hızlı hale getirecektir.

En iyi yeteneklerin kariyer platformu toptalent.co'ya üye ol, Türkiye'nin ve dünyanın en iyi şirketlerinin iş, staj ve kariyer fırsatlarını keşfet.